Yeni Eski

Uzun bir süredir Nisan ayında çıkartmayı planladığımız yeni Redd albümü için çalışıyoruz. Bu defa farklı bir albüm olacağının habercisi bir çok gösterge mevcut. Ancak bunu yazarken bile  “acaba ne kadar inandırıcı geliyor yazdıklarım” diye düşünmeden edemiyorum. Aklımda beliren sorular kime göre? neye göre YENİ?

Grup ya da sanatçı her yeni albümde geride bıraktığı albümlere bakar, doğal olarak yeni ve farklı bir üretim içinde olduğu sonucuna varabilir. Bazen sahici bir değişim vardır, çoğuzaman da sözel ve işitsel olarak devam albümleri.

Türkiye’de genel eğilim tutan işlere değişiklik yapmaksızın “yeni” albüm rüzgarına bırakma yönündedir. Bu ekonomik karar çoğunlukla üzerinize kalın bir kabuk örer, her yeni albümde devam filmindeki karakteriniz sizinle özdeşir.

Örneğin Serdar Ortaç sürekli aynı şeyleri yapmıyor olsa bugün farklı ve değişken bir algısı olacaktı. Bu durum onu belirli bir kesimim her defasında yüklendiği referans öznesi olmaktan kurtaracaktı. Ya da Emre Aydın her albümde sound olarak nispeten modernleşmesine karşın sözel diliyle tutunduğu “kaybeden erkek imajını” sadece bir albümle sınırlı tutsaydı bu imajı unutturmak adına her albümü için bir “tema” tanımlamak zorunda kalmayacaktı. Bu nedenle “Türk Rock” müzik dünyasında çıkan neredeyse her yeni albüm yeni olmaktan çok genel eğilimin yüreğine su serpmeyi amaçlar bu duruma en güncel örnek ise çıkış şarkılarına bakılacak olursa Yüksek Sadakat verilebilir. 

Bazen dünya aksi istikamette giderken birden bire yeni bir trende hızla artan destekçiler kazandırırsınız örneğin Mor ve Ötesi’nin “Dünya Yalan Söylüyor” ile yakaladığı başarı böyle bir süreçle ilişkilendirilebilir. Bu bağlamda Eurovision onlar için alternatif yolun ana yolla kesişmesi gibi düşünülebilir. Zira “yaprağın kıpırdamasıyla Dünya’nın değişeceği“ne ilişkin inanç grubun kök kitlesini Eurovision ve  Habertürk macerasıyla birlikte erozyona uğratmıştır.

Bir başka durum çok iyi bir yoldayken bir anda ticari eğilimlere dümen kıranlar ve onların “yeni” anlayışı. Bu grup ya da sanatçıların yeni ve farklı olan albümleri genelde arkalarında bıraktıkları olur. Bir deneme yapılmıştır ancak çabuk vazgeçilmiştir. Akla gelen ilk örnekler her ne kadar farklı süreçleri de olsa Gripin ve Multitap’ın son albümleridir.

Belki de en doğal işleyen süreç ise sanatçı ya da grup değişimi hazırlayan şartlarla tanışıncaya dek en iyi yapabildiği şeyi yapmaya devam ettiğidir. Sanat ve samimiyet sözcüklerini yan yana getirmekten imtina etsem de bu doğal süreç diğerlerine nazaran daha hakikidir.  

Dinleyici olarak bazen yeni ve farklı şeyler duyarız. Bazen duyduklarımız güzeldir, bazen duyduklarımız başarılamamış ya da henüz hazır olmayan bir değişime ilişkin olsa da buradaki niyet takip etmeye fazlasıyla değer. Bu girişim sadece dinleyen açısından değil müziği üretenler için de risklidir. Risk çevresel etkenlerde, genel beğenilerde, anlaşılamama kaygısındadır. 

Öte yandan eskiden yeni bir albümü beklemek, ya da albümün tek başına “yeni” olması bir çok durum için geçerliyken bugün yeni çıkan albümlerin rüzgarının ılık bir bahar esintisinden hallice olduğu söylenebilir. Yeni ürünün kolay ulaşılır olması, ortamda çok sayıda başka yeninin de olması önemli bir etkendir. Grup ya da sanatçılar “tema, konsept, içerik, imaj” gibi kavramsal ve görsel değerlere geçmişe oranla bu nedenle daha fazla önem vermeye başladılar.

Albümü sadece sözel ve işitsel bir nesne olmanın ötesinde kavramsal bir bütün olarak göstermeyi başaranlar inandırıcılığını korur. Her albümü kendi söylemiyle ya da bir kavramla uyumlamaya çalışan ama bütünlük ihtiva etmeyen işlerin ise  “kavramsal gazı” albümün ilk müzik videosundan hemen sonra hızla sönen bir balonla aynı kaderi paylaşır. Genel olarak Türkiye’de görülen bu durum yani; ödünç kavramsallığın son bulması absürd bir şekilde ticari başarıyı baki kılacaktır.

İçinde yenilik barındırmayan yeniliğin sırf yeni olduğu için yeniymiş gibi algılandığı, yeninin hızla eskidiği bir ortama yeni bir sanat nesnesi konumlandırmanın en gerçekçi “yeni”liği bizzat sıkıntısıdır. Üretme faaliyetinin sıkıntısının tavan yaptığı bugünlere ilişkin hallerin eskidiğinde, bundan bir kaç ay ya da yıl sonra eskimiş olan şey yerini “yeni” arayışlara bırakmaya devam edecektir. 

Yaşam yenilenince güzeldir, aramadan bulunamaz, aynı sudan içmek, aynı şeylerden beslenmek, aynı ortamı teneffüs etmek bizi o ortamın muhafazakar etkenlerine bağımlı kılar. Oysa güzel olan özgürce bütün bağımlılıklardan arınmak, denemelere açık olmaktır. Cesur arayışlar olmasaydı müzik yerinde sayar, yeni ve farklı akımlarla tanışamazdık.

Elbette olayı sadece müziğe kitlemek doğru olmaz, ortam belirleyicilerinin müziğe olan etkisi punk, britpop, grunge vb. akımlarda açıkça görülür. Bu konu ayrı bir yazı konusu bu yüzden bu akımların nasıl bir habitus’un yansımaları olduğuna bir başka yazıda değinmek lazım. Ancak Türkiye’deki mevcut siyasi iktidarın baskıcı, tek tipleşmeye zorlayan, muhafazakar uygulamaları içinde rock müzik karşı duruş olmaktan öte, Türkiye’nin genç nüfusunun “apolitikleşmesine” fon müziği olmanın ötesine geçememektedir.